Spierspanningshoofdpijn bestaat uit een meestal drukkende, zeurende pijn, veelal over het gehele hoofd. De pijn is vaak als een soort bandgevoel aanwezig. De ernst kan wisselen van licht tot matig. Vaak straalt de pijn vanuit de nek naar het hoofd, soms in combinatie met overgevoeligheid voor prikkels zoals licht en/of geluid.

De hoofdpijn kan in episodes van meerdere dagen tot ongeveer 1 week optreden (= episodische vorm) of meer dan de helft van de dagen van de maand (= chronische vorm). Dagelijkse activiteiten kunnen in het algemeen normaal worden uitgevoerd zonder toename van de hoofdpijn. Sommige aspecten van spierspanningshoofdpijn kunnen ook bij migraine passen. Een hoofdpijndagboek bijhouden kan bijdragen tot het maken van een goed onderscheid.

Jaarlijks hebben ongeveer 500.000 – 750.000 mensen in Nederland een dergelijke periode, waarbij een belangrijke groep patiënten de normale bezigheden zelfs moet onderbreken. Chronische spierspanningshoofdpijn komt bij circa 2% van de mannen en 5% van de vrouwen voor.

Het is van groot belang bij spierspanningshoofdpijn niet te veel gewone pijnstillers (zoals paracetamol, aspirine of Ibuprofen) te gebruiken in verband met het risico op een zogenaamde medicatieafhankelijke hoofdpijn.